💢 نشست علمی 

❇️با حضور:

حجت الاسلام دکتر محمد علی عبداللهی 
(دانشیار فلسفه دانشگاه تهران)

❇️ موضوع: فلسفه تحلیلی و علم اصول( قلمرو، روش مسائل مقایسه ای)

که در روز شنبه ۱۴۰۲/۸/۱۳ ساعت ۱۶ برگزار شد.

گزارش نشست علم اصول و فلسفه تحلیلی 

✅حجت الاسلام دکتر عبداللهی در این جلسه ابتدا به بحث پیرامون جایگاه مهم زبان و نقش آن در مسایل علمی پرداختند.

 
📌زبان همواره برای بشر پدیده ای شگفت انگیز بوده است که هم بلحاظ نظری و هم بلحاظ عملی تاثیر گذاری کرده است. برای مثال فیلسوفان در تعریف انسان از زبان بهره بردند و ابن سینا و دیگر فیلسوفان پس از او در اثبات وجود خداوند و نیز برای اثبات وجود موجودات غیر محسوس از بحث زبانی اشتراک معنوی استفاده کردند. به طور کلی میتوان ادعا کرد که اگر زبان نبود بشر در معرفت به برخی امور حتما ناتوان میگشت و هر فعلی که انسان انجام میدهد مبتنی بر زبان و با استفاده از زبان است. بلحاظ عملی هم سوء استفاده از زبان موجب رخ دادن اشتباه ها بلکه موجب وقوع جنگ هایی شده است. 
 
📌در فلسفه غرب مثلث ذهن، زبان و جهان مورد توجه است که در هر دوره ای یکی از این ها محور اصلی بود. در مرتبه نخست، جهان (واقع) محور بود که همچنان فلسفه اسلامی چنین است اما پس از دکارت ذهن محور کار فلسفی قرار گرفت و فلسفه اولی تلقی شد و در دوره متاخر زبان محور قرار گرفت و یک نهضت فلسفی آغاز شد که حدود 140 سال از عمر آن میگذرد و به اصطلاح به آن چرخش زبانی گویند. در این چرخش، زبان که پیش از آن پدیده ای کاملا واضح تلقی گشته و توجهی به خود آن نمیشد پدیده ای پیچیده دانسته شد. شاخه های متعددی در این نهضت به وجود آمد که محور اصلی همگی توجه به زبان است. فیلسوفان اخلاق و فیلسوفان دین همگی جزو این جریان هستند که نقطه اشتراک آنها روش استفاده از فلسفه زبان است. 
 
📌توجه به زبان از گذشته در میان دانشمندان ما وجود داشته است که بیش از همه در مباحث الفاظ دانش اصول خود را نشان داده است. برای مثال یافتن معنای یک واژه با استفاده از بررسی استعمالات مختلف آن واژه که گیلبرت رایل در کتاب فلسفه ذهن به آن اشاره کرده و معتقد است بدون آن در مساله مهم و چالش برانگیز جبر و اختیار فلاسفه نمیتوانند مسیر درست را طی کنند، امری است که فقها و اصولیان به کرار از آن بهره میبرند. 
 
📌امروزه چندین دانش( مانند نشانه شناسی و هرمونوتیک) پیرامون زبان مطالعه میکنند لذا ضرورت دارد به قلمرو شناسی این دانش ها پرداخته شود. به اعتقاد استاد، مقاله جغرافیای دانش های زبانی برای آغاز مطالعه در این بحث مناسب است. در دانش اصول هم لازم است از ابتدای وضع تا آخر مفاهیم مباحث سنخ شناسی شود تا قلمرو آن مشخص گردد. در این موضوع مرحوم شهید صدر بهتر از دیگران کار کرده است که در مقاله درآمدی بر مباحث تحلیلی علم اصول میتوان آن را مشاهده کرد. 
 
📌استاد عبداللهی تاکید کردند که مباحثی که در اصول مورد بحث است و یا مباحثی چون حقیقت ملکیت که فقها مطرح میکنند بحث های مهمی در میان فیلسوفان دنیا است. برای مثال آستین، فیلسوف و حقوقدان انگلیسی است مقاله مهمی در موضوع اخبار و انشاء دارد و معتقد است اساسا همه زبان انشاء است و بعد از او شاگردش کتابی به نام نظریه افعال گفتاری نوشته که مباحث مهم و تاثیر گذاری دارد.
 
📌استاد عبداللهی درباره روش شناسی نیز کتاب نظریه تفسیر متن استاد احمد واعظی را کتاب خوبی دانستند که مطالعه آن سودمند است.